مکانیزم بازار، راهکار ناترازی و بی‌برقی‌های مکرر

به گزارش همشهری آنلاین، محمد نظیفی، در جریان یک نشست خبری گفت: ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان منابع انرژی فسیلی و دارای دسترسی به تولید انرژی های تجدیدپذیر و سبز مانند انرژی باد، خورشید و حتی زمین گرمایشی، سرزمینی است که از این منابع بهره‌مند است و می‌تواند در بازارهای بین المللی نقش مهمی ایفا کند. کما اینکه بیش از یک قرن سابقه استخراج نفت را دارد. چراکه نخستین میدان نفتی جهان یعنی میدان نفتی مسجد سلیمان در ایران اکتشاف شده و صنعت نفت و حوزه انرژی ی قدمت زیادی است و حوزه از قدیمی ترین صنعت دوران جدید ایران است.

او تاکید کرد: ایران نقش محوری را به عنوان یک بازار در حوزه انرژی در سطح منطقه داشته باشد، با این وجود شرایط کنونی نه تنها از این چشم انداز فاصله دارد بلکه از برآورده کردن نیازهای صنایع و خانواردر بسایری مواقع دور هم شده است.

مدیرعامل بورس انرژی ریشه این وضعیت را در سوء‌مدیریت تخصیص و مصرف این منابع دانست و ادامه داد: در حوزه آب این سوء‌مدیریت به طریق اولی قابل درک است. با توجه به اینکه برخلاف حوزه انرژی های فسیلی، کشور از نظر منابع آب جزو کشورهای بسیار محروم طبقه‌بندی می‌شود و این موضوع ضرورت مدیریت هوشمندانه این منابع را دو چندان می‌کند. در چند سال اخیر فضای عم تخصیص بهینه و بد مصرفی در همه این زمینه‌ها خود را به عنوان ناترازی نمایان کرده است.

راه حل ناترازی انرژی

نظیفی درباره راه حل بحران ناترازی انرژی گفت: اعتقاد ما در بورس انرژی این است که تنها راهکار تراز شدن در حوزه‌های منابع، بازار است و بورس انرژی این وظیفه را به عهده دارد که نقش بازار را در این خصوص از طریق ایجاد دسترسی‌پذیری برای هر دو طرف عرضه و تقاضا، تضمین شفافیت، کارایی و منصفانه بودن برای معاملات در این بازار ایفا کند.

او افزود: در این زمینه بورس انرژی تا امروز بازارهای حامل های انرژی، شامل نفت، گاز و مشتقات، بازاربرق شامل تابلوهای عادی سبز و آزاد بازار آب های نامتعارف وهمینطور ابزارهای مالی و مشتقات مالی برای این حوزه‌ها را راه‌اندازی کرده است.

او ادامه داد: همینطور بورس انرژی برای کمک به ارتقا بهره‌وری به عنوان یکی از عوامل کلیدی تولید داخلی که ناظر به ارتقا کارایی و اثربخشی در استفاده از منابع، اقدام به راه اندازی ابزارهای مرتبط با توسعه پایدار کرده است. این ابزارها شامل گواهی‌های صرفه‌جویی که در حوزه برق و گاز در حال معامله و در حوزه آب قابل عرضه و استفاده توسط شرکت های آب و فاضلاب هستند و همچنین در حوزه انتشار کربن نیز در حال راه اندازی با مشارکت سازمان محیط زیست هستند، موجودند.

مدیر عامل بورس انرژی اضافه کرد: فلسفه بنیادین فعالیت بورس انرژی بر این باور متکی است که مردم و صاحبان صنایع و بنگاه‌های اقتصادی بهترین و هوشمندانه‌ترین تصمیمات را درباره نحوه مدیریت منابع کشور می‌توانند بگیرند و هیچ برنامه متمرکزی بهتر از مردم ایران توان تصمیم‌گیری برای مدیریت این منابع را ندارند و تنها راه برون‌رفت از ناترازی‌ها فعال شدن مردم، شرکت‌ها و صنایع برای تصمیم‌گیری در زمینه منابع کشور است. تنها ساز وکار ممکن و علمی هم در این زمینه‌ساز و کار بازار انرژی است که بستر آن در بورس انرژی ایران فراهم شده است.

آمار معاملات

نظیفی در ادامه درباره میزان معاملات انجام شده در بورس انرژی گفت: سال ۱۴۰۳ مجموعا ۳۳۰ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات بازارهای بورس انرژی بوده که از این میزان ۲۸۰ همت ارزش معاملات هیدروکربوری و ۱۹ همت ارزش معاملات تابلوی برق بورس انرژی بوده است. همچنین نزدیک به ۲۰ همت ارزش معاملات گواهی های صرفه جویی و ابزارهای مالی و مشتقه بوده است.

او تصریح کرد: امسال طی ۴ ماه گذشته ۱۲۵ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات انجام شده است که از این میزان ۸۵ هزار میلیارد تومان بازارهای هیدروکروری، ۲۶ همت برق و حدود ۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان گواهی های صرفه جویی، ابزارهای مالی و مشتقات بوده است. این اعداد و ارقام حاکی از رشد ۲۶ درصدی ارزش معاملات نسبت به بازه مشابه درسال گذشته است.

به گفته او بازار هیدرو کربوری با بیش از ۸۰ درصد بیشترین ارزش معاملات را در بورس انرژی ایران به خود اختصاص داده و از این میان نزدیک به ۷۰ درصد از ارزش معاملات در رینگ بین المللی بورس انرژی وجود دارد که شامل انواع قراردادها با تسویه ریالی و دلاری است.

او تاکید کرد: در رینگ بین‌الملل بالاترین ارزش حجم معاملات متعلق به گاز مایع، نفتای کامل و نفت سفید است که در طول سال گذشته بالغ بر ۵۰ هزار میلیارد تومان گاز مایع ٍ، ۳۵ هزار میلیارد تومان نفتا و ۲۲ هزار میلیارد تومان نفت سفید را شامل می شود.

نظیفی اضافه کرد: در رینگ داخلی نیز نفت سفید، متانول و نفتای سنگین و سایر مشتقات ارزش و حجم بالایی را به خود اختصاص دادند. سمت عرضه و تقاضا شامل بخش عمومی و خصوصی فعال اقتصادی می شود، همچنین پالایشگاه‌ها پتروشیمی‌ها و صنایع مختلف عرضه کننده محصولات و خریدار محصولات در این حوزه‌ها هستند.

معاملات برق

مدیرعامل بورس انرژی با بیان اینکه طی سال گذشته مجموعا ۶۶۰ هزار مگاوات ساعت برق سبز به ارزش بالغ بر ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان معامله شده است ادامه داد: ۱۸ میلیون مگاوات ساعت برق فیزیکی به ارزش ۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان و ۹۹ میلیون مگاوات ساعت به ارزش بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان در حوزه برق مشتقه شامل قرارداد های سلف و با سررسید بالاتر از یک ماه مورد معامله قرار گرفته است.

او تاکید کرد: طی یک سال گذشته توسعه بازارهای بورس انرژی در دو جهت کلی اتفاق افتاده است: نخست جهت گیری در توسعه ابزارها و بازارهای جدید و پذیرش کالاهای جدید در بازارهای بورس انرژی، همچنین توسعه در وجه افزایش عمق و ارزش معاملات بازارهای بورس انرژی و نیز افزایش حجم عرضه ها، تعداد عرضه‌کنندگان و خریداران. در این دو وجه، بورس انرژی فعالیت خوبی داشته و دارد به طوریکه تعداد کالاهای پذیرفته شده در بازارهای بورس انرژی ایران و در آخرین جلسه هیات پذیرش بورس از عدد هزار عبور کرده است.

میزان تامین مالی انجام شده

نظیفی درباره تامین مالی انجام شده از طریق بورس انرژی گفت: سال گذشته ۱۵ هزار میلیارد تومان تامین مالی از طریق ابزارهای بورس انرژی اتفاق افتاد و امسال تا این ماه ۶ هزار میلیارد تومان تامین مالی در بورس انرژی ایران پذیرش شد. با توجه به نیاز قابل توجه در زمینه توسعه طرح‌های جدید و سرمایه گذاری در این زمینه انتظار می رود با حمایت همه نهادهای تصمیم گیری و سیاست گذار شاهد رشد قابل توجه در این زمینه باشیم.

افزایش سهم بورس از معاملات برق

او با تاکید بر اینکه بورس انرژی ایران را راه حل مساله ناترازی انرژی می‌دانیم، گفت: اهدافی که برای رسیدن به کارکردهای بورس انرژی در این زمینه ترسیم کردیم شامل ایجاد مرجعیت برای تابلوهای بورس انرژی افزایش عمق بازارهای موجود توسعه بازارها و ابزارهای جدید سرمایه گذاری در زمینه زیرساخت فناوری بورس انرژی و ارتقا سطح تعاملات بین‌المللی با توجه به دسترسی سرمایه گذاران خارجی و فعالیت آنها در بازارهای بورس انرژی است و نهایتا ایفای نقش مرکزی در بازار انرژی کشور منطبق با برنامه هفتم توسعه است.

او اضافه کرد: در همین زمینه توسعه شاخص‌های مرتبط با بازارهای بورس انرژی و ارتقای کیفیت و کمیت گزارشات آماری به منظور ارایه اطلاعات و داده های موردنیاز برای صنایع شرکت‌ها و نهادهای تصمیم‌گیر توسعه معاملات در زمینه گازوئیل، بنزین، آب و به ویژه نفت خام و در بازار فیزیکی و با استفاده از ابزارهای گواهی سپرده نفت خام جزو اولویت‌های پیش رو قرار دارند.

مدیرعامل بورس انرژی درباره افزایش نقش بورس انرژی در معاملات برق گفت: افزایش سهم بازار بورس انرژی درمعاملات برق کشور تا سطح ۶۰ درصد مطابق چشم‌انداز برنامه هفتم توسعه است و در همین زمینه ارتقای سطح تعاملات با بازیگران کلیدی این بازارها و نهادهای تصمیمگیر و سیاست‌گذار و قانون گذار در سطح ملی مد نظر است.

نظیفی تاکید کرد: در این زمینه ارتباط مثبتی با کمیسیون اقتصادی مجلس، کمیسیون اقتصادی دولت، وزارت خانه های اقتصاد، نفت، نیرو و مجموعه ارگان های مرتبط برقرار شده است که امیدواریم دستاوردهای مناسبی داشته باشد.